Wirtualna wystawa - Polska na plakatach. Od Bałtyku po Tatry
Autorka plakatu: Agnieszka Srokosz
--
[Wirtualna wystawa plakatu]
https://przestrzensztukipolskiej.pl/wystawa/polska-na-plakatach/
Dydo Poster Gallery & Przestrzeń Kultury Polskiej / Прастора польскай культуры
Wystawa „Polska na plakatach. Od Bałtyku po Tatry”
Bez wątpienia temat Polska na plakatach ma tak długą historię, jak sam plakat. Można powiedzieć, że jest on bardzo szeroki, bo poza plakatami czysto reklamowymi obejmuje również te związane z turystyką, sportem, festiwalami, kongresami, przemysłem, szeroko rozumianą kulturą, propagandą itd. Wiele imprez czy wydarzeń powiązanych jest bowiem z konkretnymi miejscowościami, dla przykładu Opole z Festiwalem Piosenki Polskiej – plakat Tomasza Jury, lub też interesującymi miejscami na mapie Polski, jak Kopalnia Soli w Wieliczce – plakat Henryka Uziembły. Plakaty do tych wydarzeń czy miejsc stają się jednocześnie poza oczywistą reklamą, plakatowym dokumentem ich przynależności do konkretnej miejscowości. Jest też grupa plakatów do imprez zagranicznych związanych z prezentacją Polski i zarazem reklamujących ją. Przykładem może być plakat Rafała Olbińskiego Polska, rzut okiem do Polskiego Tygodnia w Berlinie, przypominający Niemcom o bliskich sąsiadach.
Starałem się wybrać do wystawy plakaty najbliższe krajobrazowi Polski, stąd też ten podtytuł Od Bałtyku po Tatry. Niemożliwe jest pokazanie wszystkich zakątków naszego kraju w ramach wystawy kilkudziesięciu plakatów. Można powiedzieć, że liczba ich przekracza co najmniej kilkaset tytułów. Tym bardziej że w ramach tego tematu plakaty tworzyło liczne grono artystów, jak już wspomniałem, przez ponad 100 lat. Jedni ─ pojedyncze prace, inni ─ całe serie. Jest więc ten wybór trudny i z pewnością jest wyborem subiektywnym.
Najstarsze zaprezentowane na wystawie plakaty zostały zaprojektowane przez malarzy z przełomu XIX i XX wieku. Kilka plakatów pochodzi z okresu sprzed I wojny światowej, kiedy jeszcze trudno było mówić o polskiej państwowości. Dzieła Wojciecha Jastrzębowskiego, Włodzimierza Tetmajera a w szczególności Karola Frycza, uważanego za ojca polskiego plakatu artystycznego, to przykładowe plakaty reklamowe z tamtych czasów dotyczące Krakowa i okolic.
W okresie międzywojennym bez wątpliwości prymat trzymał Stefan Norblin. Wiodącą jest jego seria promująca Polskę, którą artysta stworzył na zamówienie Ministerstwa Komunikacji i Polskich Kolei Państwowych. Prace te miały za zadanie reklamować polskie miasta i regiony niedawno odrodzonego państwa. Z tamtego okresu wymieniłbym również Witolda Chomicza, Stefana Osieckiego, Jerzego Skolimowskiego, Wiktora Langnera, Tadeusza Gronowskiego.
Odzyskanie niepodległości po II wojnie światowej to nowa rzeczywistość, w nowych granicach. Do dzisiaj powstała niezliczona ilość plakatów. Plakat polski stał się również obiektem zainteresowania na całym świecie dzięki talentowi polskich projektantów. Prace tylko nielicznych mogę pokazać. Wśród nich Józef Mroszczak, Wiktor Górka, Jan Młodożeniec, Waldemar Świerzy, Janusz Stanny, Maciej Hibner, Tadeusz Jodłowski. Projektowali plakaty dla różnych instytucji, między innymi dla Biura Polskiej Informacji Turystycznej. Plakaty były w różnych wersjach językowych, rozsyłano je po całym świecie. Następne pokolenia reprezentują Władysław Pluta, Michał Kliś, Leszek Hołdanowicz, Bożena Jankowska, Wiesław Wałkuski. Wiele plakatów powstawało w ramach konkursów. Tu wymieniłbym między innymi takich plakacistów jak Mieczysław Górowski, Wiesław Grzegorczyk, Weronika Ratajska.
Poza instytucjami i firmami wiele plakatów powstaje na zamówienie zarówno dla Krakowskiej Galerii Plakatu działającej od blisko 40 lat, jak i trochę młodszej Wrocławskiej Galerii Plakatu. Autorami kilku spośród sporej grupy w ten sposób powstałych plakatów są między innymi Ryszard Kaja, Marlena Nizio, Robert Guzik, Julietta Gonzales, Jakub Zasada, Jakub Kamiński, Jan Kallwejt. Serię plakatów związanych z Podkarpaciem zaprojektowała niedawno Patrycja Longawa. Jednak rekordzistą wszech czasów bez wątpienia został Ryszard Kaja. Spod jego ręki wyszło w latach 2012-2019 ponad 160 zrealizowanych drukiem projektów pod wspólnym tytułem Polska. Patronem tego przedsięwzięcia była Wrocławska Galeria. Na wystawie możemy zaprezentować zaledwie kilka plakatów z tej serii. Plakaty Ryszarda Kai dzięki sukcesowi, jaki im towarzyszy, stały się inspiracją dla młodszego pokolenia artystów do tworzenia nowych projektów, ich wizji dotyczących Polski oraz regionów, z których pochodzą.
Obecna wystawa składa się wyłącznie z plakatów, które były drukowane w większych nakładach techniką litografii, sitodruku i offsetu zazwyczaj w formacie 100 × 70 cm.
Krzysztof Dydo, kurator wystawy