Zapraszamy do odwiedzenia wirtualnej wystawy z cyklu „Romantyzm w polskim plakacie / Рамантызм у польскім плакаце” z kolekcji Dydo Poster Collection we współpracy z Ambasadą RP w Republice Białorusi - Instytutem Polskim w Mińsku w ramach obchodów Roku Polskiego Romantyzmu. W pierwszej odsłonie zaprezentowane zostały plakaty związane z literaturą oraz teatrem (zobacz → tutaj); w drugiej odsłonie - plakaty muzyczne.

ZOBACZ WIRTUALNĄ WYSTAWĘ

Plakat  artystyczny, towarzyszący literaturze doby romantyzmu,  głównie teatralny, mieliśmy okazję zaprezentować w pierwszej wystawie cyklu zorganizowanego w ramach Roku Romantyzmu Polskiego 2022. Jego druga odsłona dotyczy głównie muzyki, która obok literatury odegrała znaczącą rolę w podniesieniu ducha Polaków w okresie zaborów.

Dla muzyki XIX wiek to czas poszukiwań przez kompozytorów nowych środków wyrazu, takich które pozwoliłyby oddać w muzyce targające nimi emocje. U podstaw romantyzmu leżała zasada syntezy sztuk, przede wszystkim silnego związku muzyki z poezją. To stało się przyczyną bujnego rozwoju pieśni i miniatury instrumentalnej. Bardzo ważną zdobyczą romantyzmu było wykształcenie szkół narodowych, w ramach których kompozytorzy często sięgali do rodzimego folkloru. Tak też powstała polska szkoła. Do najważniejszych jej kompozytorów  zaliczamy Fryderyka Chopina oraz Stanisława Moniuszkę. Obok nich wymienić należy jeszcze nazwiska takich kompozytorów tego okresu jak Oskar Kolberg, Józef Wieniawski i Mieczysław Karłowicz.

Wystawę otwiera plakat Bronisławy Rychter – Janowskiej, malarki i publicystki, do imprezy charytatywnej z 1915 roku Grottger i Chopin głodnej Warszawie.

● Fryderyk Chopin był genialnym pianistą i to niewątpliwie najwybitniejszy kompozytor polskiej muzyki romantycznej, jeden z najważniejszych kompozytorów świata. Trzeba przypomnieć, że będąc na emigracji nawiązał kontakty z innymi polskimi emigrantami, których dzieła w poprzedniej wystawie były prezentowane, wśród nich z Adamem Mickiewiczem i Cyprianem Norwidem

By uczcić pamięć największego polskiego kompozytora, powołano wiele muzycznych organizacji noszących jego imię, jedną z najważniejszą jest Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. W roku 1927 zainaugurowano odbywający się co 4 lata do dziś Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Plakaty projektowane do niego są fascynującą kolekcją. Miałem okazję zaprezentować ją w Roku Chopinowskim  2010 między innymi w ramach wystawy w Akademii Muzycznej w Teheranie.Tym razem są to plakaty takich artystów jak Stanisław Ostoya-Chrostowski (1932), Lech Majewski (1990) i Rosław Szaybo (2000).

Spośród licznych festiwali muzyki Chopina najstarszym jest odbywający się od 1946 roku Festiwal Chopinowski  w Dusznikach-Zdroju, miejscu pobytu Chopina dla podreperowania zdrowia w 1826. Reprezentują go prace Kazimierza Manna (1947), Stefana Szmidta(1957) i Wacława Błażejewskiego (1958). Inny festiwal Chopin w barwach jesieni w Antoninie, upamiętnia wizyty kompozytora w latach 1827-29 w w antonińskim majątku księcia Antoniego Henryka Radziwiłła. Autorzy plakatów to artyści Rafał Olbiński (1998) i Stasys Eidrigievicius (1999). Pozostałe festiwale prezentowane są przez prace Jana Sawki, Zbigniewa Latały i Leszka Żebrowskiego.

Rocznice urodzin Chopina wielokrotnie były przypominane odrębnymi uroczystościami i z tej okazji powstała niezliczona ilość wydawnictw. Dla przykładu pokazujemy niektóre z nich, takich autorów jak Henryk Tomaszewski, Leszek Wiśniewski, Tomasz Bogusławski, Piotr Kunce, Monika Starowicz, Mieczysław Górowski czy Ryszard Kajzer . Koncerty prezentowane są przez prace Władysława Pluty, Wiesława Wałkuskiego, Waldemara Świerzego i Antka Korzeniowskiego. Osobny rozdział stanowią plakaty wystawowe, wybrane spośród nich to prace Michała Jandury, Rosława Szaybo, Mieczysława Wasilewskiego, Macieja Urbańca i dla przypomnienia wystawy w Mińsku (2009), plakat Wiesława Grzegorczyka. Znalazły tu miejsce również plakaty związane z Oskarem Kolbergem, kompozytorem zaprzyjaźnionym z Chopinem. Ich  autorami są Sebastian Kubica i Mieczysław Wasilewski.

● Oskar Kolberg to polski etnograf, encyklopedysta, folklorysta i kompozytor. W 2014 obchodziliśmy w Polsce Rok Kolberga.

Uzupełnieniem gamy plakatów muzycznych są dwa plakaty filmowe Władysława Daszewskiego . Pierwszy do filmu Młodość_Chopina (1952), drugi do filmu Warszawska premiera (1958), którego akcja osnuta została wokół toczonej w 1857 roku walki o wystawienie Halki, pierwszej opery Stanisława Moniuszki.

● Stanisław Moniuszko niewątpliwie jest największym po Chopinie kompozytorem polskim okresu romantyzmu. Jego twórczość, podobnie jak Chopina, reprezentuje polski styl narodowy. Moniuszko zaistniał przede wszystkim na gruncie muzyki wokalnej oraz wokalno-instrumentalnej i uważany jest za twórcę polskiej opery narodowej. Obok opery drugim niezwykle ważnym nurtem twórczości Moniuszki była liryka wokalna - napisał ok. 300 pieśni solowych, które zgromadził i wydał w tzw. Śpiewnikach domowych. Plakat Macieja Urbańca jest niezwykle udaną próbą interpretacji tego nurtu.

Dla uczczenia pamięci kompozytora w 1992 roku zorganizowano w Warszawie Pierwszy Międzynarodowy Konkurs dla Młodych Wokalistów im. Stanisława Moniuszki, który odbywa się do dziś. Autorami wybranych prac są Stasys Eidrigevicius(1992), Darek Gajewski(1995) i Rafał Olbiński (2016).  

Mam nadzieję, że w przyszłości będę mógł zaprezentować plakaty do oper Stanisława Moniuszki. Oper o niezwykłym bogactwie melodycznym i barwnych scenach rodzajowych anonsowanych przez równie bogate stylistycznie plakaty najlepszych polskich plakacistów. Nie zapominając również o tym, że kompozytor urodził się niedaleko Mińska.

Wystawę zamyka zwiastun Międzynarodowych Konkursów im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu z 1962 roku, dzieło Zbigniewa Kaji.

● Henryk Wieniawski, genialny skrzypek wirtuoz, uznawany przez współczesnych mu krytyków i miłośników muzyki za drugie wcielenie Niccolò Paganiniego, również kompozytor i pedagog.

Jak już zaznaczyłem poprzednio, wystawa jest tylko skromnym przekrojem twórczości polskich artystów projektujących plakaty. Spośród dziesiątków  indywidualnych interpretacji plakatowych poszczególnych festiwali, koncertów, spektakli, wystaw, uroczystości  jubileuszowych pokazujemy zaledwie niewielki ich fragment.

Krzysztof Dydo